رایج‌ترین چیزی که همه ما درباره رانندگی می‌دانیم فرمان خودرو است. برای تسلط فرمان، ما یک غربیلکی در کابین می‌بینیم که مسیر خودرو را کنترل و هدایت می‌کند. این فرآیند نیاز به همکاری اجزای مختلفی از یک سیستم بزرگ دارد که با چشم دیده نمی‌شود. این سیستم را سیستم فرمان خودرو می‌نامند.
این سیستم ضمن انتقال نیروی چرخش فرمان، جهت حرکت آن را به چرخها منتقل می‌کند، حرکت خودرو به‌این‌ترتیب مشخص می‌شود. یکی از اجزای اصلی سیستم فرمان، جعبه فرمان است که تنوع سیستم به این قطعه بستگی دارد. نوع جعبه فرمان است که نوع این سیستم را تعیین می‌کند.
در این مقاله ما قصد داریم با بررسی جزئیات این قطعه مهم، وظایف و انواع آن را در سیستم فرمان توضیح دهیم.
انواع جعبه فرمان
جعبه فرمان را بر اساس کیفیت عملکرد، یعنی میزان افزایش گشتاور، نحوه افزایش آن و درصد راحتی راننده در فرمان دادن و کنترل خودرو به دو دسته تقسیم می‌کنند. این دو دسته دارای انواع و زیرمجموعه دیگر هستند. قطعات اصلی این دو دسته تفاوت‌های بسیاری دارند.
جعبه فرمان با نیروی کمکی
در این نوع از جعبه فرمان، نیروهای الکتریکی یا هیدرولیکی به کمک قطعات مکانیکی، نیروی گشتاور را که توسط غربیلک به جعبه انتقال می‌یابد را افزایش می‌دهد. با کاهش سختی و خشکی فرمان، رانندگی راحت‌تری برای راننده فراهم می‌کند. اکنون به معرفی انواع جعبه فرمان با نیروی کمکی می‌پردازیم.
۱- جعبه فرمان هیدرولیکی
اولین و رایج‌ترین نوع جعبه فرمان کمکی، جعبه فرمان هیدرولیکی است. این جعبه فرمان از یک فشار هیدرولیکی برای حرکت درآوردن دنده شانه‌ای کمک می‌گیرد تا راننده نیروی کمتری را برای دوران غربیلک به‌کار گیرد.
۲- جعبه فرمان الکتروهیدرولیکی
این جعبه فرمان عملکردی شبیه جعبه فرمان‌های هیدرولیکی دارد. تنها تفاوت آن، پمپ در این سیستم نیروی خود را از موتور دریافت نمی‌کند.
۳- جعبه فرمان الکتریکی
در این سیستم یک موتور الکتریکی جایگزین، نیروی روغن هیدرولیک و اجزای تأمین کننده این نیرو می‌شود. از مهم‌ترین تفاوت این سیستم با جعبه فرمان‌های هیدرولیکی و الکتروهیدرولیکی، مصرف انرژی در زمان چرخش غربیلک است.
جعبه فرمان مکانیکی
جعبه فرمان‌های الکتریکی ساده‌ترین سیستم را دارند و کمتر مورداستفاده قرار می‌گیرند. برخی از آن‌ها در صنعت خودروسازی کاربردی ندارند. عمل افزایش گشتاور دست راننده و انتقال آن به چرخها، مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌ها و بازوها انجام می‌دهد.
مدل‌های مختلف جعبه فرمان مکانیکی اجزای مختلفی دارند و در بعضی از قطعات مانند پوسته جعبه باهم مشترک هستند. از انواع جعبه فرمان‌های مکانیکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
۱- جعبه فرمان حلزونی با دنده تاج‌خروسی
این جعبه فرمان از قطعه‌ای دنده‌دار که شباهت به تاج‌خروس دارد، به‌جای انگشتی استفاده می‌شود. انتقال حرکت مارپیچ به غربیلک به سمت حلزونی و میل فرمان‌ها توسط این قطعه انجام می‌شود.
۲- جعبه فرمان حلزونی انگشتی
این نوع جعبه فرمان در بین انواع مکانیکی جز ساده‌ترین جعبه فرمان محسوب می‌شود، که دارای یک پوسته جعبه مربع شکل و قطعات انگشتی و حلزونی است.
۳- جعبه فرمان ساچمه‌ای با دنده تاج‌خروسی
این مدل جعبه فرمان یک چرخ‌دنده تاج‌خروسی و یک دنده تاج‌خروسی به شکل مخروط کنار یکدیگر قرار دارند. جعبه فرمان ساچمه‌ای از مدل جعبه مکانیکی است که در خودروهای سنگین مورداستفاده قرار می‌گیرد.
۴- جعبه فرمان غلتکی
در این نوع ازجعبه فرمان یک غلتک جای دنده تاج‌خروسی را می‌گیرد. به همین دلیل از رده خارج محسوب می‌شوند.
۵- جعبه فرمان چرخ‌دنده شانه‌ای
از رایج‌ترین نوع جعبه فرمان مکانیکی جعبه فرمان چرخ‌دنده شانه‌ای است. سبک بودن و اشغال فضای کم، باعث استفاده این قطعه می‌شود.
وظیفه جعبه فرمان
وظیفه جعبه فرمان انتقال گشتاور دست راننده به چرخها، فرآیند افزایش این گشتاور نیز است.
جعبه فرمان بر روی اتاق خودرو وصل می‌شود، گشتاور و دوران فرمان را توسط مفصل‌ها و سیبک های سیستم فرمان به سگ دست انتقال می‌دهد. این قطعه انواع مختلفی دارد و هرکدام از آن‌ها از اجزای مخصوصی تشکیل می‌شوند. از وظایف جعبه فرمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- تبدیل حرکت چرخشی و دورانی غربیلک به حرکت خطی اهرم‌بندی فرمان
- افزایش گشتاور و کاهش حرکت چرخشی
- جابه‌جایی دورانی دست
- تغییر صفحه دوران غربیلک فرمان به صفحه مکانیکی فرمان
تنوع جعبه فرمان
تنوع جعبه فرمان در کیفیت ارائه، وظایف به سزایی دارد. هرچه کیفیت خدمات جعبه فرمان بیشتر باشد، کنترل فرمان برای راننده راحت‌تر و نرم‌تر می‌شود. اساس طرز کار انواع جعبه فرمان مشابه یکدیگر هستند. زمانی که راننده غربیلک فرمان را می‌چرخاند، این گشتاور و حرکت دورانی به جعبه فرمان منتقل می‌کند.
جعبه فرمان حرکت دورانی غربیلک را به حرکت خطی تبدیل کرده و از طریق میله بندی فرمان به سگ دست انتقال می‌دهد. سگ دست روی سیبک‌ها، به داخل یا خارج می‌چرخد و این حرکت سبب پیچیدن چرخها به راست و چپ می‌شود.
خرید جعبه فرمان و لوازم برلیانس
بازرگانی آقازاده با هدف افزایش رضایتمندی مشتریان خود و ارائه لوازم یدکی برلیانس با بهترین قیمت همواره سعی داشته قطعات سفارشی دارای بهترین کیفیت و بهترین قیمت باشد تا مشتریان با آرامش خاطر بیشتر لوازم مورد نظر خود را خریداری و تهیه نمایند.
سؤالات متداول
۱- وظیفه جعبه فرمان چیست؟
وظیفه جعبه فرمان انتقال گشتاور دست راننده به چرخها، فرآیند افزایش این گشتاور نیز است.
۲- کدام یک از مدل‌های جعبه فرمان، بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرد؟
جعبه فرمان با نیروی کمکی
